युवा साहित्य: काल, आयज आनी फाल्यां (साहित्य अकादेमी आयोजीत परिसंवादांत सादर केल्लो प्रबंध.)
10 जानेवारी 2015, फादर
आग्नेल म्हाविद्यालय, पिलार, गोंय.
युवा साहित्य म्हळ्यार
नव्या विचारांचो, नव्या कल्पनांचो परमळ. हो काळ असो जेन्ना खूब कितें करन दिसता.
खूब कितें सांगन दिसता, खुब कितें बरयन दिसता. बरोवपाची कला जरी दर एकट्या कडेन
नासली तरीय ह्या वयांत सळसळट्या रगतांत घुंवपी चळवळीचीं पाखां उडपाचो हर एक यत्न
करतात. ह्या पाखांक केन्ना संगीत मेळटा, केन्ना पँट ब्रश मेळटा जाल्यार केन्ना
लिखणी मेळटा आनी मागीर आपल्या सृजनाच्या जोरार ती उडपाक लागतात.
कोंकणी भाशेचो भांगराळो
काळ तसो पळोवंक गेल्यार ल्हान. ते पयली कोंकणी भाशेन जायते अन्याय, हाल सोंसले.
कोंकणी मायेचे पूत झुंजले, झगडले आनी तातूंतल्यान एक एक जैत मेळयत गेले. ह्या चळवळीच्या
काळांत जायत्या जाणांनी लिखणी उखल्ली जाल्यार जाय त्या जाणांक चळवळींत उडी मारून
लिखणी कुशीकय दवरची पडली. मात कोंकणी साहित्याची जमता तशी सेवा ते करत गेले आनी
म्हणून कोंकणीक आयज जागतीक मळार लेगीत आपली मानाची सुवात मेळूंक पावली.
कोंकणी साहित्यांत ह्या
संघर्शाच्या काळांत तरणाट्या साहित्यीकांनी दिल्ले योगदान म्हत्वाचें. ह्या
तरणाट्या साहित्यीकांनी नाटक, कथा, कविता, कादंबरी, एकांकीका अश्या दर एका साहित्य
प्रकारांत साहित्य केळोवन कोंकणी खंयच उणी ना म्हणपाची जाण दिली. हो दिश्टावो घेवनच
कोंकणी मुखावेली पावलां मारत गेली.
म्हजो प्रबंध सुटसूटीत
जावचो आनी वेळेचे बंधन आशिल्ल्यान हांव सुरवातीच्या काळांतले युवा साहित्य
हाताळनासतना फांटल्या सुमार 10 वर्सांचे युवा साहित्य नियाळपाचो यत्न करता. हे
करता आसतना प्रातिनीधीक स्वरुपांत गोवा कोंकणी अकादेमी आयोजीत युवा साहित्य
संमेलनात 2009 वर्सा सावन भेटयतात त्या युवा साहित्य पुरस्काराचे मानकरी, 2011
वर्सा सावन भेटयतात त्या साहित्य अकादेमीच्या युवा साहित्य पुरस्काराचे मानकरी
तशेंच हेर कांय लेखकांचे साहित्य हांवे दोळ्या मुखार दवरलां.
ह्या साहित्यांतली खोलाय
नियाळटना म्हाका तातूंत खर निरीक्षण आनी नदर दिसता. सरभोंवतणी घडटा त्यो खुबश्यो
गजाली आमका सामान्य वा साद्यो दिसतात. ह्यो आनी कितें साहित्यांत आसपावपाच्यो अशें
म्हणून आमी तांका कडेक सारतात मात ह्या सामान्य दिसपी गजालिंनी एक व्हड सैम
ल्हिपला, जिणेचे मर्म ल्हिपला हे जाणा जावन घेवपाक आमी उणे पडटात. अशींच कांय खूब
अपुरबायेन टिप्पील्लीं निरीक्षणां 2005 वर्सा प्रकाशीत जाल्ल्या डॉ प्रकाश
पर्येकार हांच्या दवरणे ह्या निबंद संग्रहांत वाचपाक मेळटात. गोठणीर वचपी
गोरवांचेंर आनी बरोवपासारकें कितें आसता काय असो प्रस्न शारांत रावपी म्हज्या
सारकेल्ल्या एकाद्याक पडप म्हळ्यार अजाप न्हय. मात प्रकाशबाबाल्या पुस्तकांतले दर
एक दवरणे वेगळे, दर एक दवरणें थाकाय दिवपी, विसव दिवपी. एक खोल लोक संस्कृताय
तांच्या जायत्या लेखांत अणभवूंक मेळटा. ही लोक संस्कृताय मागीर शबयचें बावलें तारीकडेन
पावलें शबय म्हणत शिगम्याची गितां गायता, जाल्यार संकासुरा रे संकासुरा म्हणत
काल्याच्यो यादी जागयता.
भुरगेपणांतल्यो साबार
यादी प्रकाशबाबान आपल्या काळजांत घट्ट वेंगावन दवरल्ल्याचो आभास तांच्या जायत्या
लेखांतल्यान घडत वता. तांच्या चडश्या लेखांतलो एक समान धागो म्हळ्यार म्हादय. प्रकाशबाबाचो
म्हादय मोग तांका ह्या म्हादयच्या उगमामेरेन घेवन गेला. हालींच जाल्ल्या युवा
साहित्य संमेलनात तांणी म्हादय भोंवडे संबद्दान मांडील्ले कांय अणभव आंगार कांटो
हाडपासारके. ह्याच खोल अणभवांतल्यान साकारिल्ले म्हादय-काळजांतल्यान कागदार हे पुस्तक.
हे पुस्तक निखटे अणभव न्हय जाल्यार म्हादय मायेच्या मोगान तिका आनी पर्यायान
वाचकाक अर्पण केल्ली एक अपुर्व अशी भेट.
प्रकाश पर्येंकारा मदलो
कवी निखटो सृजनाचो आविश्कार घडयना जाल्यार एक रखरखीत सामाजीक वास्तव वाचका मुखार
मांडटा. मात तांच्या कवितेंतली सामाजीक
परिस्थीती हताश जावन निखालस बसना जाल्यार ती उद्रेक जावन ओंतता म्हणून तर तांच्या
कवितेंतली बेबद्या सदाची बायल घरां फांटल्यान ताचो फोंड काडून दवरपाचे धैय बाळगिता
आनी ताका सुता सारको निट्ट करता.
"यो कसो तो म्होड
तुकां जितोच पुरतां
अशें म्हूण
राकसूल कशी
झुडून गेली सदाच्या आंगांर"
ह्यो तांच्या कवितेंतल्यो वळी
तांच्या कवितेंतली गांवगिऱ्या वाठारांतली एक अस्तुरी लेगीत कितली सक्षम आसूयें हाचेच
दर्शन घडयता. कवितेंतलो हो उद्रेक आमकां भौ. हनुमंत चोपडेकार हांच्याय
कवितेंतल्यान अणभवपाक मेळटा. आपल्या लेखनांतल्यान सदैव सामाजीक बांदिलकी सांबाळपी
ह्या लेखकाची लिखणी दिल्ली जाल्ल्या बलात्कार प्रकरणा उपरांत मानसकन्या सारकेल्ली
कविता रचता आनी तातूंतल्यान दिल्लीच्या आरोप्यांक नरकासुरांची प्रतिमा दिवन
तांच्यो आतड्यो भायर काडून त्यो वेशीर हुमकोळवपाची निश्ठूर भुमीका मांडटा.
चोपडेकार हांच्यो
जायत्यो कविता एक ताल, लय घेवन काळजांत रिगतात. कांय कविता तर सरळ बॉलिवूडांतल्या
पदांचे सहाय्य घेता. देखीक तांची लोकशाय गुलाम जाली ही कविता मुन्नी बदनाम हुई ह्या हिंदी गिताच्या धरतेचेर
बरयल्ल्याचे जाणवता मात ह्या कवितेंतल्यान आयच्या लोकशायेच्यो जाल्ल्यो तिसत्यो
वादऱ्यो ते व्हड बारिकसाणीन टिपतात.
"आम आदमी जनतेचें पडलां कोणांक रेSSS
राजकारण धंदो एक जावनू पडला
सत्ता हराम जाली पप्पू तुजेखातीर "
ह्या तांच्या वळींतल्यान आयच्या
राजकारणाविशींचो राग स्पश्ट दिसून येता.
कवितेतलो सादरीकरणाचो बाज चोपडेकार
आपल्या चडश्या कवितेंतल्यान हट्टान सांबाळटना दिसता. जितलो उद्रेक तांच्या
कवितेंतल्यान जाणवता तितलोच हो कवी नात्यां बाबतींत संवेदनशील दिसता. एक चीट मोगाळ
आईक ह्या तांच्या कविता झेलाच्या शिर्शकांतल्यान आनी उपरांत ह्याच शिर्शकाच्या
कवितेंतल्यान ती जाणवीक जाताच मात तांची नातीं फकत मनश्यांपुरतींच नात. कवीचो
आपल्या कवितेचेर आशिल्लो उपाट मोग तांच्या एक चिट मोगाळ कवितेक ह्या कवितेंतल्यानय
दिसता आनी उपरांत साबार कवितेंतल्यान कवी आपल्या कवितेवेली निस्सीम श्रध्दा उलगडत
वता.
"इश्टांनो ताळयांची अपेक्षा
निखालस ना तुमचे कडल्यान
उपकार करूंन नदर घालात
म्हाजे जिते कवितेच्यो
दोन वळी तरी वाचून घेयात"
अशें म्हणपी हो कवी
कविता जियेता म्हळ्यार अतिताय जावची ना. कवितेची अशीच सातत्यान सेवा करपी आनीक एक
कवी म्हळ्यार डॉ. राजय पवार. तांच्या कवितेंतली सादी सोंपी उतरां काळजाक पीळ
घालतात. काँक्रिटाच्या जंगलातली विशमताय मांडटना लेगीत कवी ल्हवूंच मनीसपणाचो एक
संदेश दिवन वता.
"काँक्रिटाच्या जंगलात
मनशांक मोल येवंचे
मोल पयशाक आशिल्लें
सगलें पोल जावंचे"
अशें म्हणटा आसतना कवी
मनश्यावेलो आपलो विश्वास घट्ट राखूंक दवरिल्ल्याचो दिसता. पावसफुलां ह्या कवितेंत
मोगाची विभीन्न रुपां मांडटना निमणे कवी जेन्ना म्हणटा
"जेन्नासावन पडला एक
फुलांपावस.. तुज्या गळ्यांत
तेन्नासावन व्हांवत आसात
पावसफुलां.. म्हज्या दोळ्यांत"
तेन्ना कविच्या संवेदनशील काळजाक
वाचकाचो ओ मेळ्ळे बगर रावना.
डॉ राजय पवार हांचे लिखाण जरी
कवितेंतल्यान आमकां चड भावले तरीय तांचे नाटक आनी विनोदी साहित्य मळार मोलाचे
योगदान आसा. सुनापरान्तांत येवपी तांचे ओली सुखी आनी गिरमीट ह्या सदरांतल्यान
तांणी वाचकांच्या काळजांत विनोदाचे नवे धागे विणल्यात. जाल्यार ह्याच विनोदाचे
सुखद अणभव आपल्या नाटकांतल्यान वाचका मेरेन पावयल्यात.
एकांकीका आनी नाटकाच्या
मळार प्रो हनुमंत चोपडेकार हांचोय वावर भोव मोलाचो आसा. हम होंगे कामयाब, कैदी
नंबर 001, हरी आमचो टेम्पररी सारकेल्ल्या नाटकांतल्यान तांणी कोंकणी नाट्यमळ
समृध्द करपाचो वावर केला. कुवाडीं सारकेल्ल्या एकांकीका झेल्यांतल्यानय तांच्या
प्रगल्भ विचारसरणीचो थाव घेंव येता.
नाट्य क्षेत्रांत खास
करूंन एकांकिका आनी पथनाट्य मळाचेर आपले खाशेलें नांव कोरांतपी लेखक म्हळ्यार
कविंद्र फळदेसाय. 'राजकुंवर शेणला' हो
तांचो पयलो एकांकिका झेलो वाचकांनी माथ्यार घेतलो पूण म्हाका हांगा मुजरत उल्लेख
करन दिसता तो हालींच प्रकाशीत जाल्ल्या तांच्या पथनाट्य संग्रहाचो. 'सर फुडें' हो तांचो पथनाट्य संग्रह घडये कोंकणीतलो
पयलो पथनाट्य संग्रह जावये. पथनाट्याची संहिता काळाप्रमाण बदलता हे जरीय खरें
आसलें तरीय फळदेसाय हांची पथनाट्यां कालबाह्य जायनात. पुस्तक छांपतना तशी जतनाय
तांणी घेतिल्ली जाणवता.
कोंकणी साहित्यांत 2006
प्रकाशीत जाल्लो ग्वादालूप डायस हांचो भूंयफोड कविता झेलो आनी ते उपरांत रोखडींच
प्रकाशीत जाल्लीं मळबगंगा आनी जलस्थल ही तांच्या कवितेची पुस्तकां कोंकणी मळार एक
नवे शितळ ल्हार घेवन आयलीं.
"लजेझाडा सांग गो म्हाकां
जनेल कित्याक धापता?
मनीस जातीर विश्वास ना
भिरांत म्हाकां दिसता"
अशें सैमातल्यान आपल्या
साबार प्रस्नांच्यो जापो सोदपी ग्वादालूपबाय जिणेची साबार तासां आपल्या
साहित्यांतल्यान उलगडत वता. जायते फावट ते आपल्या भुरगेपणांत पावता आनी
तातूंतल्यान आताच्या पिळगेतले वेगळेपण उतरांनी मांडटा,
"गोडा लाडू, दोशी कापां
ओगीच कोनशाक पडल्यांत
तीं खावपी भुरगीं आतां
पिराये पयलींच वाडल्यांत"
अशें खंतीन म्हणपी
ग्वादालूप बाय मोगाचीय व्याख्या आपल्या कवनांतल्यान उस्तीत वता. ग्वादालुप बायन
रुपकां वापरपाची एक कळाशी सादल्या म्हणून ताच्या कवितेंत दोंगरांचे हड्डे जातात,
जिवीताचो हारसो जाता. आपल्या मोग्याक आपयतना लेगीत तो ताका चंद्रीम कसो येवचो सो
दिसता, पावस जावन झडचो कसो दिसता.
भुरगेपणाच्यो यादी
सगळ्यांच्याच गांठीक आसतात मात त्यो कवितेच्या यमकांत जुळोवप भोव कमी जाणांक जमता
आनी तातूंतलो आनीक एक युवा कवी म्हळ्यार मार्कुस गोन्साल्वीस. आपल्या थेंब्या
थेंब्यांत ह्या कविता संग्रहांतल्या भुरगेंपण कवितेंत तो म्हणटा
"दिसलो असलो घडो
घट्ट बांदपी रान्नीं पेरो
शिजयता भुरग्यापण रूचीचो
अदिक रूचीचो, जावन कण मिठाचो"
पावसाच्या घसघशांत ह्या आनीक एका
कवितेंत तो म्हणटा,
"उदकाचे खळयेंतल्यान
भुरगें धांवलां
इल्ल्या इल्ल्या खंडकूल्यांत
भुरग्यापणांच्यो यादी भिजल्यात."
गोन्साल्वीस हांच्या
कवितेंतले स्मरणरंजन दुसऱ्यांकय आपल्या भुरगेंपणांतल्या यादिंनी ओडून व्हरता. पत्रकारितेच्या
मळार वावुरपी मार्कुस बाबाचे कविते वांगडाच कथा आनी निबंद मळारय मोलाचे योगदान
आसा.
आपल्या सुपूल्ल्या
अर्थपुर्ण कवितांनी कोंकणी भाशेक योगदान दिवपी योगिनी आचार्य हांच्यो कविता
म्हळ्यार नात्यांचे एक नवे उलगडणे. तांच्यो कविता ल्हान आनी मोजक्याच उतरांनी
आपल्याक कितें म्हणपाचें आसा तें सांगपी. 'मातयेंतले
गंध' ह्या कविता झेल्यांतल्या आपल्याच एका कवितेंत कविची
कवितेतलो मर्म सोदपाची धडपड दिसता. ते म्हणटा,
"जांव दोन
वळींची
जांव एका
पानाची
आसता कविता
लिपिल्ली
दोन वळींच्या
अंतरा भितर"
योगिनीबायची कविता
जायते कडेन जल्म मरणाचो संदर्भ सोदतना दिसता. मनश्याची वळख, आपल्याच मनाचो थाव
घेवपाची ताची धडपड ताच्या कवितेंतल्यान चित्रीत जाता. देखीक,
"मनीस
शुन्य
भोंवता
आपलेच भोंवतणी
घेवंक थाव
मनाचो."
गोवा कोंकणी
अकादेमीच्या वेंचीक पुस्तक प्रकाशन येवजणेखाला युवा साहित्य संमेलनाक प्रकाशीत
जाल्ल्या दोन कथा संग्रहांत आमकां भयंकर तांक दिसून येता. 2010 वर्सा प्रकाशीत
जाल्लो जोफा गोन्साल्वीस हाचो निर्णय हो कथा झेलो जिणेंतले जायते प्रस्न अचळय
उक्ते करत वता. आयच्या युगांत मार्कांखातीर चलिल्ली धडपड आनी तातूंतल्यान
आत्महत्ये सारकेल्लो विशय हाताळटना ते अळंग पालकांच्या मानसिकतायेचेर बोट दवरूंन
वता. घराफाटलो आंबो ही ताची कथा काळजाक पीळ घालपासारकी. आपल्या भुरग्याक भाटकान्न
आपणेच रोयिल्ल्या आंब्या झाडावेलो आंबो खावपाक दिना म्हण तिडकीन चवरिल्ल्या
आंब्याची फुलां मोडपी मुंडकाराच्या तिडकींत वाचक आपसूक समरस जावन वता. जैत कथेंतले
फिलीस हे पात्र म्हळ्यार एका स्वाभिमानी बायलेच्या अस्तित्वाची कुरू अशें म्हळ्यार
अतिताय जावची ना.
'गांवमन' ह्या कथाझेल्याचे लेखक नरेश नायक हांणी गांवमन खरेंच बरें वळखला म्हणचे
पडटलें. गांवातल्यान शारांत येवपाची लोकांची धडपड आनी उपरांत गांवच बरो म्हणपाची
तांचेर येवपी पाळी तो बेस बरी चित्रायता. शारांत आयले उपरांत गांवातल्या मोगाक
विसरपी केंसर आनी ताची वाट पळोवपी तोळू घडये दर एका गांवात आसत कांय असो प्रस्न
ल्हवूच मनाक सादोवन वता. सावळो दादाली उतरां आयकून वडामळा घट्टण करून थंय येवपी
फॅक्टरी आडावपाक धांवील्ल्या तरणाट्याची काणी म्हळ्यार नरेशबाब हांणी सावळो
दादाल्या उलोवपांतल्यान गांवच्या अस्तित्वाचेच केल्ले एक सुंदर चित्रण म्हणचें
पडटलें.
2008-09 वर्सा सुनापरान्ताच्या
'धालो गे बाये धालो'
ह्या सदरांतल्यान जायत्या रुढी परंपरांचेर बोट दवरपी आनी आपले विचार स्पश्टपणान
मांडून कोंकणी साहित्यांत नव्या विशयांचो भर घालपी नमन धावस्कर सावंत हांचे 'मुक्तमन' हे पुस्तकान कोंकणीच्या युवा साहित्याक
एक नवी उंचाय हाडली. व्हय, म्हाका सावित्री गावली हो ताचो लेख म्हळ्यार आयच्या तरणाट्यांच्या
दोळ्यांत घणघणीत अंजन. आमी फकत शिक्षण घेतलें मात विज्ञानीक दृश्टीकोण घेवप कितलें
पयस आसा तें सांगपी हो लेख. शिरगांवचे लईराईक गरज देवराईची ह्या लेखांत तर ताणे
सरळ सरळ लईराईच्या जात्रेक चलपी चुकीच्या गजालींचेर बोट दवरलां. देवा धर्माचेर बोट
दवरल्यारच भावना दुखोवल्यो म्हण चाळवपी लोकांक एक तरेन ते उक्तेपणान भिडलां म्हणचे
पडटलें पूण ह्या लेखांतल्यान ताणे मांडील्ले सत्य आनी शिरगांवा चलिल्ल्या
मायनिंगान पोखरूंन उडयल्ली आमची सैम संपत्त अश्या गंभीर विशयांचेर जेन्ना नमनबाय
येता तेन्ना वाचतल्यांक अंतर्मुख करूंन वता. साने गुरूजी, देवेंद्र कांदोळकार,
रमेश गांवस ह्या आपल्या प्रेरणा स्थांना बद्दल उलयतना लेगीत ते भावूक जायनासतना
तांचे काम लोकां मुखार दवरपाच्या हेतांतल्यान आपले लिखाण करता ही ताची जमेची बाजू.
हालींच प्रकाशीत जाल्ले
कांय कविता संग्रहांचो उल्लेख करता आसतना कांय प्रतिभा नदरेंत भिडतात त्यो
म्हळ्यार अमेय नायक, पुर्वा गुडे, अदिती फडते आनी श्रिनीशा नायक हांच्यो. नव विचार
आनी कल्पना घेवन हे कवी मुखार सरिल्ले दिसतात. 'मोग डॉट कॉम' ह्या कविता संग्रहातली 'आत्महत्त्या' ही अमेय नायक हाची कविता हांसयत
हांसयत तुमकां आत्महत्येपासून पयस व्हरता. अमेयाच्यो चडश्यो कविता लांब पूण
अर्थपुर्ण. ताची मोग डॉट कॉम ही मोगाची विवीध रुपां दाखोवपी कविता. कवितेंत तो एका
कडव्यांत म्हणटा,
"मोगान तूं आनी हांव आसता
एक अबुध्द मनाचो गांव आसता
विलन म्हण दोगांचे बापूय
आनी तिचो भाव आसता
लोकांचो कावळ्यावरी कांव कांव आसता
पोळोन गेल्ल्याचेंय नांव गाजता
लव, प्यार, प्रेम म्हळ्यार मोग आसता."
नव्या तंत्रज्ञानाची
झळक आपल्या कवितेंतल्यान दाखयतना 'सपन
साद' कविता झेल्यांतल्या 'स्पेस' ह्या कवितेंत कवयित्री पुर्वा गुडे म्हणटा,
"टेक्नालॉजी चो
शिक्षणांत जावचो वापर म्हूण
कॉलेजीत हाडलें वाय-फाय
बोवाळांत मात
शिक्षक विद्यार्थ्यांच्या
नात्यांत वाडत वचपी स्पेस
तांच्या लक्षांत
अजून कसो
येना काय?"
कवितेची नवी बियां जय
रुजतना दिसतात थंय हेर मळांचेर मात तरणाट्यांची पावलां बरीच सवकसायेन पडील्लीं
दिसतात. बाय स्मिता चोडणेकार हाचो म्हूर्तमणी आनी उपरांत बाब प्रितेश परसाई हांचो
प्रारब्ध हो कथा संग्रह सोडलो जाल्यार युवा कथेक अजुनय बऱ्याच स्पंदना आनी
उमाळ्यांक वाट करूंन दिवपाची आशिल्ल्याचे जाणवता. हीच गत कोंकणी नाट्यमळाची.
कोंकणी नाटक, एकांकीका हांच्यो जायत्या पांवड्यार सर्ती जातात मात तातूंतल्यान
तयार जाल्ले नवे युवा नाटककार मात भोव उणेच.
युवा साहित्याच्या मळार
नव्यान पावलां मारपी लेखकांचे साहित्य नियाळ्ळें जाल्यार बरेंच काम करपाचें उरलां
अशें दिसता. एका वटेन नवे विशय आनी आशय घेवन लेखन करपी नव्या लेखकांनी दैनदिन
जिणेंतले कांय सादे सोंपे प्रस्न आपल्या लेखनांतल्यान मांडपाक सुरवात केल्या.
सुनापरान्ताच्या कांय स्तंभातल्यान ह्या लेखकांचे सातत्यान येवपी लिखाण म्हळ्यार
कोंकणीच्या नव्या अध्यायाची सुरवात अशे म्हळ्यार अतिताय जावची ना. तरणाटे लेखक
अंतरा भिडे, सिनी फेर्नांडीस, संस्कृती अय्यर, तन्वी बांबोळकार, हांच्या लेखनांत
दिसान दीस खोलाय जाणवता. जिणेंत येवपी सादे सोपे प्रसंग कुशळटायेन आपल्या
लिखणेतल्यान ते वाचका मुखार दवरतात आनी विचार करपाक लायतात. बाब युगांक नायक हांणी
चित्रपट विशयाचेर केल्ले लिखाण कोंकणी साहित्यांत नविदाद घेवन आयला अशें म्हणचें
पडटलें.
बाल साहित्यांत आपली
तांक दाखोवपी आनी उपरांत प्रवास वर्णन सारकिल्ल्या उपेक्षीत मळार लिखाण करपी
स्नेहा वेरेंकार आनी युगा आडारकार हांचे कडल्यान अपेक्षा वाडल्यात.
कोंकणी कवितेच्या मळारय
जायती जाणा नव्यान पावलां मारतना दिसतात पूण कविता मळार येवपी बरेचशे लिखाण गाळणेन
घालून चाळपाची गरजय आसा अशें म्हळे शिवाय राव नजो. कविता मळार आपल्या कवितेची तांक
दाखोवपी गौराज तळावलीकार, मंगेश हरिजन, सुप्रीया काणकोणकार, तन्वी बांबोळकार,
ह्रिषीकेश कदम, सुवीना पालकार, सिध्दी रायकार, दिपराज सातोर्डेकार, विश्वप्रताप
पवार, अंतरा भिडे, शुभा बरड सारकिल्ले नवे लेखकांची वाटचाल सुखदिणी आसा. मोग,
नातीं ह्या सारकिल्ले झरयल्ले विशय लेगीत नव्यान उलगडपाची तांक ह्या नव्या कविंनी
दाखयल्या आनी तांच्या कडल्यान खूब अपेक्षा आसात.
कथेच्या मळार कांय
हाताबोटार मेजपा इतलीं नांवा सोडली जाल्यार युवा लेखकांकडल्यान आनीक बऱ्योच
अपेक्षा आसात. आमच्या सामकार विशय जायते आसात मात ते विशय कथेंतल्यान मुखार येव
येतात हाची सुलूस खूब कमी जाणांक लागिल्ली दिसता. तरणी मनां एकतर कवितेंत
घुस्पल्ली दिसतात वा सरळ निबंदाचो मार्ग आपणावन विशय सरळ मांडपात तांकां चड सोंपे
जाता अशें जाणवता. कथेचो मार्ग अडखळिचो दिसता कांय कितें असो प्रस्न पडटा.
कोंकणी साहित्य मळार
कोंकणी विद्यार्थ्यांची आनी शिक्षकांची एक व्हड जबाबदारी आसा अशें म्हाका खुब
पयलीच्यान दिसत आयलां. ह्या वेळार माधवी ताईची उणीव जाणवले बगर जायना. कोंकणी भास
म्हणून मुखार वतली जाल्यार अभ्यास मळार आमचे खूब काम उरलां ही तांची भावना कितली
सार्थ. कोंकणी समिक्षा आनी भास मळार खूब कितें करचें आसा. दर वर्सा आमच्या
म्हाविद्यालयाचे विद्यार्थी तरेकवार प्रकल्प सादर करतात. सुपूल्लें गोंय
आशिल्ल्यान आमचें भाग्य इतले की खंयच्याय लेखकाक सरळ फोन करूंन आमकां तांचे मेरेन
पावू येता. खंयच्याय लोककलेचे वा खंयच्याय वाठाराचे संकलन करतले जाल्यार काणकोण ते
पेडणे मेरेनचो प्रवास लेगीत चडांत चड साडे तीन वरांचो. अश्यो साबार जमेच्यो बाजू
आशील्ले गोंयात म्हाविद्यालयाचे कोंकणी विद्यार्थ्यांनी सादर केल्ले तरेकवार
विशयावेले प्रकल्प फकत प्रकल्पा पुरतेंच कित्याक उरतात काय असो प्रस्न पडटा. कांय
दीस फांटी गोंयातल्याच कांय विद्यार्थ्यांनी नुस्तेमारी वाठारांतल्या कोंकणी
उतरांचे संकलन केल्ल्याचे आयकल्लें. तो प्रकल्प फकत तितल्या पुरतोच उरलो. आपणे
केल्ले संकलन कोंकणी मळार केद्या फायद्याचे हे घडये ताकाय कळ्ळें ना आनी ताच्या
शिक्षकाकय.
कितल्याश्याच
विद्यार्थ्यांनी कोंकणी लेखकांच्या जिणेचेर प्रकल्प केल्यात. तांचे बरोबर बसून
तांच्या जिणेचो पुराय प्रवास अंकीत करूंन लेगीत फकत मार्कां पुरतोच हो येदो व्हडलो
आटाप उरता हाची म्हाका हुरहूर लागून उरता.
गोंय विद्यापीठांत
लेगीत साबार पुस्तकांचेर, साबार साहित्याचेर विद्यार्थी आपलो अभ्यास सादर करतात.
जायते समिक्षात्मक पेपर सादर करतात. मात हातूंतले 10 टक्के लेगीत मुखार आपले काम
चालू कित्याक दवरिनात काय असो प्रस्न पडप स्वाभाविक. गोंय विद्यापीठांतल्या कांय
आदल्या विद्यार्थ्यांच्यो समिक्षा म्हाका जाग म्हयन्याळांत वाचिल्ल्यो याद जातात. आतां
विद्यादानाचें काम करपी डिफा फेर्नांडीस, डॅनीस वाज, कृपाली नायक हांचे
समिक्षात्मक लेख वाचतना खंय तरी सातत्यान हे वाचूंक मेळतले अशी आस्त आसा. कोंकणी
समिक्षेच्या मळार एक व्हड पोकळी आमकां हरशीच जाणवताली. डॉ माधवी सरदेसाय हांच्या
मरणाउपरांत ही पोकळी आता आनीक वाडल्या. तांचे काम चालूच उरतलें अशी शपथ आमी
सगळ्यांनी तांचे निमणे दर्शन घेतना आनी उपरांत शोक सभेंतय घेतल्या आसतली. ही शपथ
पुराय करपाचे भान आमी राखप गरजेचें.
कोंकणी भाशा मंडळ
आयोजित गोवा युवा महोत्सवाचो माटोव दोन दिसांचो शिगमो म्हणपी खूब जाणांक थंय तयार
जावपी साहित्य घडये दिसना आसत. मात ह्या दोन दिसांत तयार जावपी रस्तो नाट्याच्यो
संहिता, नाटकुल्यांच्यो संहिता, ट्रियोची गितां, वादावादितल्या विशयां वेले निबंद
कोंकणी साहित्याक गिरेस्त करीत आसात. गरज आसा ती ह्या साहित्याचे संकलन जावपाची.
युवा महोत्सवांत तरणाट्यांच्या उमाळ्यांक शब्दबद्द करपी जयेश राउत, गोरक शिरसाट,
हेमंत अय्या, मॅल्कम डिकोस्ता, मंगलदास भट, नरेश नायक, प्रियांका परब तशेंच हेर
युवा शिक्षकांनी आपले लिखाण फकत महोत्सवापुरतेंच दवरनासतना तें कोंकणी साहित्यांत
नवी भर घालता हाची जाणवीकाय बाळगुन व्यापक नदरेंतल्यान बरोवपाची गरज आसा.
कोंकणी भास आनी साहित्य
आता फकत कागदापुरते उरनासतना नव्या माध्यमांत रिगपाक जाय हो तर आता अधोरेखीत नेमच
जावपाक जाय. तरणाटे वाचनात, बरयनात असो सूर जायते कडेन आयकुंक मेळटा मात हांव हे
निखालस फट म्हणन. तरणाट्यांची माध्यमां बदल्ल्यात आनी ही माध्यमां आपणावपाची तांक
नाशील्ले लोकच अशे म्हणपाक शकतात. जाव ते ब्लॉग, फॅसबूक, वॉटस एप वा सादे एसएमएस
लेगीत, तरणाट्यांनी ह्या सगळ्या माध्यमांतल्यान आपले एक नवे जग निर्माण केला आनी
तातुंतल्यान जायत्या विशयांचेर दिवप घेवप जाता.
एक मुद्दाम उल्लेख करन
दिसता तो कोंकणी विकीपीडीयाच्या मळार चलिल्ल्या कामाचो. दर्शन कांदोळकार, फा लुईस
गोमीश, सुप्रीया कणकुंबीकार, वैशाली परब आनी गोंय विद्यापीठाचे हेर कांय आदले
विद्यार्थी व्हडा निश्ठेन कोंकणी विकिपीडीया लायव जावची म्हण वावुरतात. तांकां
आमच्याय आदाराची गरज आसा. सद्या इन्क्युबेशन अवस्थेंत आशिल्ली विकीपीडीया लायव
जातली जाल्यार थंय जाता तितले चड एडीट्स जावपाची गरज आसा आनी ते आनीक कोण करतलो
म्हण रावचे परस आमी लेगीत करू येतात.
अणकाराच्या मळार एक
व्हड विश्व आमची वाट पळयता. पोरूं कोंकणी भाशा मंडळान नॅशनल बूक ट्रस्टाच्या
आदारान अणकार कार्यशाळा घडोवन हाडिल्ली. ताची फलश्रृती म्हणून सुमार 30 वयर
पुस्तकां एन.बी.टीच्या द्वारा प्रकाशीत जावपाच्या वाटेर आसात. कांय दीस फाटी
एन.सी.आर.टीन तांच्या बरखा सिरिसाची 40 बाल पुस्तकां कोंकणीत हाडपाची आस्त
उक्तायली आनी गोंय विद्यापीठातल्या तशेंच हेर कांय तरणाट्या साहित्यीकांनी कांय
जेश्ठा साहित्यीकांच्या सांगातान आनी मार्गदर्शनाखाला हे आव्हान स्विकारूंन अवघ्या
5 दिसांनी 40 पुस्तकां अणकारीक केली. अणकार मळार लागपी जिद्द आनी चिकाटी आमच्या
तरणाट्यां मदी आसा ही भोव कवतुकाची गजाल.
कोंकणीच्या मळार नवे
नवे प्रयोग जावपाक लागल्यात, नवे लेखक आपणाली कल्पना शक्त आनी सृजनाची तांक कसाक
लावपाक लागल्या ही उमेदीची गजाल. तांका जाय ते योग्य मार्गदर्शन आनी दिका. गोवा
कोंकणी अकादेमी, कला आनी संस्कृती खातें हांच्या येवजण्याखाला जायतो युवा आयज आपले
साहित्य प्रकाशीत करता. युवा साहित्य संमेलनाच्या माटवांत हो युवा दर वर्सा जमता,
जाता तशी, मेळटा तशी मार्गदर्शन आनी शिकवणीची आपली भूक भागयता मात उपरांत वर्सभर
उपाशीच उरता. ताका उरील्ल्या दिसांनी पोशण कोण दितलो म्हणपाचो व्हड प्रस्न आमचे
मुखार आसा. फाल्याचे युवा साहित्य कोंकणी भाशेक नवो आयाम दितले जाल्यार हे पोशक
वातावारण तयार करपाची भोव गरज आसा.
